Hoofdstuk II
II.14: Seti I
Seti I begon zijn regeringsperiode met het doorvoeren van de nodige binnenlandse hervormingen. Nadat hij de stabiliteit in eigen land had hersteld, leidde hij zijn troepen naar Syrië en raasden de strijdwagens voor de zoveelste keer door Kanaän. Hoezeer men Echnaton inmiddels verguisde, blijkt onder Seti I. Op een muur van de door hem gebouwde Osiris-tempel te Abydos komt een lijst met farao’s voor die legitiem werden geacht. Opmerkelijk genoeg, wordt Amenhotep III in deze lijst direct opgevolgd door farao Horemheb. De namen van Echnaton, Toetanchamon en Eje ontbreken, wat aangeeft dat de Amarna-koningen ten tijde van Seti I volledig werden doodgezwegen. Waarschijnlijk wilde men Horemheb - de laatste Amarna-koning - nog in de lijst te vermelden, omdat hij zich aan de verbolgenheid van de Ramessiden had weten te onttrekken door zijn vriend Paramessoe (Ramses I) naar voren te schuiven als zijn opvolger, zodat de Ramessiden de gelegenheid kregen de troon over te nemen.
Onder Seti's opvolger Ramses II werden de namen van Echnaton, Toetanchamon en Eje op grote schaal weggebeiteld en hun monumenten geschonden. De fundamenten van de grote Atontempel in Amarna die nog waren overgebleven, werden als een vervloekte plaats gezien en verzegeld.
Als Jozef een goede band had met Echnaton, zullen de Ramessiden hem eveneens genegeerd hebben, alsmede de monotheïstische God van Israël. Twee bijbelteksten duiden hierop.
Ex.01:08-
Toen kwam er een nieuwe konig over Egypte die Jozef niet gekend had.
Ex.05:02-
Maar Farao zeide: Wie is de HERE, naar wie ik zou moeten luisteren om Israël te laten gaan? Ik ken de HERE niet, en ik zal Israël ook niet laten gaan.
Hoogtepunt van de Ramessiden zou komen te liggen bij Ramses II, ook wel bekend als Ramses de Grote die maar liefst 67 jaar regeerde. Op zijn conto staat de beroemde slag bij Kadesj, waarvan de overlevering staat vermeld op de muren van de tempel te Karnak. Ramses II verwierf faam door zijn ongekende bouw-activiteiten. De bouw van de stad Raämses in Ex.01:11 verwijst naar deze farao. Bovendien duidt Ex.02:23 op zijn lange regeerperiode.
Ex.01:11-
(…) zij moesten voor Farao voorraadsteden bouwen, Pithom en Raämses.
Ex.02:23-
In die lange tijd stierf de koning van Egypte (…).
De terreur die Seti I en Ramses II pleegden richting de monotheïstische cultuur van Echnaton, sluit aan bij de rapportage in het boek Exodus.
De Hebreeërs werden als slaven onderdrukt en leefden in Egypte onder erbarmelijke omstandigheden. En waarom? Het motief is inmiddels helder: ook de Hebreeërs beleden één God en Jozef had in het verleden banden met farao Echnaton aangeknoopt.
II.16: Merenptah en de Israël-stèle
Ramses II werd opgevolgd door zijn zoon Merenptah (1212-1202 voor Chr.). Voor de geschiedenis van Israël is deze farao van belang, omdat de naam Israël op zijn overwinningsstèle voorkomt en de enige verwijzing is in de Egyptische literatuur naar Israël. Aanhangers van de Bijbel stonden te juichen toen Flinders Petrie in 1896 de overwinningsstèle ontdekte in de dodentempel van Merenptah te Thebe. Het juichen was echter van korte duur. Volgens de tekst had de farao een veldtocht in Palestina gehouden en was Israël daar vernietigd, een bericht dat totaal niet correspondert met de geschiedenis in de Bijbel.
Israël is verwoest, haar zaad is niet meer, Palestina is voor Egypte een weduwe geworden.
Hoewel de overwinningsstèle een bevestiging is van het bestaan van een Israël, blijkt zij wat betreft de versie in de Bijbel eerder nieuwe vragen op te roepen dan iets op te lossen.
Zo te lezen was er ten tijde van Merenptah een wreed einde gekomen aan Israël. De zogeheten Israël-stèle is nauwkeurig gedateerd op het jaar 1207 voor Chr. Op de achterzijde is een opsomming te lezen van Kanaänitische steden, die door de farao Merenptah werden verwoest. Na Askelon, Gezer en Jenoam treffen we de naam Israël aan. Askelon, Gezer en Jenoam worden gevolgd door het hiëroglyfenteken voor stad, zodat het hier zonder enige twijfel om steden gaat. Daarentegen wordt de naam Israël gevolgd door een hiëroglyfe, dat stam betekent. De Israëlieten die farao Merenptah in Palestina had gesignaleerd, woonden dus niet in steden, maar zwierven in stamverband door Kanaän. Direct komt dan een Chasoet-stam in beeld.
Het bericht op de overwinningsstèle lijkt bovenal aan te sluiten op de situatie van Israël, zoals die hierboven werd beschreven: Israël behoorde tot de Chasoet-stammen en beleed een monotheïstische God. Wegens hun banden met farao Echnaton werden zij later door Seti I en Ramses II genegeerd en vervolgd. Binnen deze context is het zeer aannemelijk dat Farao Merenptah voorgoed een einde maakte aan Israël.
Zoals opgemerkt, levert de Bijbel een geheel andere versie van Israëls historie. De Bijbel rept met geen woord over een vernietiging van Israël en de berichtgeving op de Israël-stèle correspondeert op geen enkele manier met de gegevens in de Schrift. Het overzicht op de volgende bladzijde maakt dit duidelijk.
Ga verder met hoofdstuk II, paragraaf 16 »